Công an Việt Nam là Công an nhân dân, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà phục vụ. Ra đời trong phong trào Cách mạng Tháng Tám năm 1945, được Đảng ta và Bác Hồ chăm lo, giáo dục, rèn luyện; được nhân dân hết lòng tin yêu, giúp đỡ, lực lượng Công an nhân dân đã thể hiện phẩm chất anh hùng, bản lĩnh kiên cường, tận trung với Đảng, tận hiếu với dân, không quản ngại khó khăn, gian khổ, lập nên nhiều chiến công hiển hách, khẳng định được vị thế, vai trò là nòng cốt trong việc bảo vệ, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, đóng góp rất quan trọng vào việc hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ của cách mạng, bảo vệ cuộc sống bình yên của nhân dân, mở rộng quan hệ đối ngoại của đất nước.
Ảnh: Kim Mạnh.
Hiện nay, trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường; dịch bệnh, khủng bố, xung đột sắc tộc, dân tộc, tôn giáo, tranh giành quyền lực, đảo chính, chiến tranh cục bộ diễn ra phức tạp ở nhiều nơi trên thế giới, song nước ta vẫn giữ vững được ổn định chính trị, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, được nhân dân ghi nhận, cộng đồng quốc tế đánh giá cao, là đất nước thanh bình, là điểm đến an toàn và hấp dẫn đối với bạn bè quốc tế. Điều đó không phải tự nhiên, ngẫu nhiên có được, mà là do sự nỗ lực, phấn đấu của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, trong đó có công lao, đóng góp rất to lớn của lực lượng Công an nhân dân…
“Vì nước quên thân, vì dân phục vụ”;
“Còn Đảng thì còn mình”;
“Danh dự là điều thiêng liêng, cao quý nhất”.
Dự báo thời gian tới, tình hình chính trị, an ninh thế giới có thể còn diễn biến phức tạp, các thế lực thù địch không ngừng chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ ta. Các vấn đề tranh chấp trên Biển Đông, xung đột giữa các nước lớn, dịch bệnh toàn cầu... đã, đang và sẽ đặt ra những yêu cầu mới và thách thức lớn trong việc bảo vệ chủ quyền quốc gia, tác động, ảnh hưởng tiêu cực đến công tác giữ gìn an ninh, trật tự. Ở trong nước, mặc dù tình hình dịch bệnh Covid-19 về cơ bản đã được kiểm soát; kinh tế - xã hội tiếp tục được phục hồi, phát triển; đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt trên nhiều mặt; song chúng ta vẫn phải đối mặt với không ít khó khăn: Tệ tham nhũng, tiêu cực chưa được giải quyết triệt để; tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa được đẩy lùi; vấn đề “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” vẫn chưa được ngăn chặn hiệu quả...
Trong suốt quá trình lịch sử, tổ chức lực lượng Công an nhân dân không ngừng được hoàn thiện theo hướng chính quy hóa - Ảnh: Nguyễn Huy Tưởng.
Đây vẫn là những thách thức lớn, tiềm ẩn nguy cơ mất ổn định từ bên trong, gây mất niềm tin trong nhân dân. Trên một số vùng chiến lược, địa bàn trọng điểm còn tiềm ẩn các yếu tố gây mất ổn định, không loại trừ khả năng xảy ra bạo loạn chính trị. An ninh truyền thống và phi truyền thống còn diễn biến phức tạp; âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch ngày càng tinh vi, xảo quyệt; tội phạm và vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự diễn biến phức tạp, khó dự báo và kiểm soát; sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ, truyền thông... tác động sâu sắc, đa chiều đến môi trường an ninh, trật tự của đất nước.
Theo Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, “trong bối cảnh tình hình đó, để thực hiện tốt hơn nữa vai trò, nhiệm vụ là lực lượng nòng cốt trong công tác bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đòi hỏi lực lượng Công an nhân dân phải luôn luôn cảnh giác, tiếp tục phát huy truyền thống anh hùng, vẻ vang; nỗ lực phấn đấu không ngừng, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, thực hiện và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Dưới sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối, về mọi mặt của Đảng, lực lượng Công an nhân dân cần tiếp tục nêu cao quyết tâm, thực hiện mạnh mẽ, có hiệu quả nhiệm vụ xây dựng lực lượng Công an nhân dân thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Chính vì vậy, Bộ Chính trị khóa XIII đã quyết định ban hành Nghị quyết số 12-NQ/TW về vấn đề đặc biệt quan trọng này… Nghị quyết tiếp tục khẳng định Công an nhân dân là “Lá chắn” và “Thanh bảo kiếm” bảo vệ nhân dân, bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa” (1).
Ảnh: Đinh Kim Hải.
Xây dựng lực lượng Công an nhân dân nhìn từ quan điểm, chủ trương của Đảng qua mỗi thời kỳ
Chủ trương xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại đã được đề ra trong nhiều Nghị quyết của Đảng. 46 năm trước, Nghị quyết Đại hội IV của Đảng (năm 1976) đã nêu rõ mục tiêu: “Xây dựng lực lượng Công an nhân dân trong sạch, vững mạnh về mọi mặt, thật sự là công cụ sắc bén của Nhà nước chuyên chính vô sản, tuyệt đối trung thành, chính quy, hiện đại, vững về chính trị, giỏi về nghiệp vụ (2).
Chủ trương này tiếp tục được bổ sung những nội dung mới, cụ thể, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội ở mỗi kỳ đại hội. Nghị quyết Đại hội VI (năm 1986); Đại hội VII (năm 1991); Đại hội VIII (năm 1996), Đảng đều xác định rõ mục tiêu xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Ngày 17-12-1998, Bộ Chính trị khóa VIII đã ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TW về Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia, trong đó chỉ đạo: “Xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, chống âm mưu của các thế lực thù địch phi chính trị hóa và chia rẽ lực lượng vũ trang”. Tiếp đó, quan điểm này được khẳng định xuyên suốt từ Đại hội IX đến Đại hội XI và được cụ thể hóa tại Điều 67, Hiến pháp năm 2013: “Nhà nước xây dựng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm” (3).
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) cũng xác định rõ nhiệm vụ: “Xây dựng Quân đội nhân dân và Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân, được nhân dân tin yêu”(4).
Tại Đại hội XII, Đảng ta cũng chỉ rõ: “Xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, ưu tiên hiện đại hóa một số quân chủng, binh chủng, lực lượng; vững mạnh về chính trị, nâng cao chất lượng tổng hợp sức mạnh chiến đấu, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân” (5).
Đại hội XIII của Đảng chủ trương: “Xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội, Công an tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội, Công an nhân dân cách mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại” (6).
Trước đó, Đại hội đại biểu Đảng bộ Công an Trung ương lần thứ VII, nhiệm kỳ 2020-2025 đã xác định phương hướng: “Xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số lực lượng tiến thẳng lên hiện đại” và đặt ra mục tiêu “phấn đấu năm 2030 xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại” phù hợp với xu thế, yêu cầu, nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự và tiềm lực đất nước hiện nay.
Khái quát lại nội dung, có thể thấy định hướng xây dựng lực lượng Công an nhân dân trong Nghị quyết Đại hội XIII đã tiếp thu, kế thừa chủ trương, quan điểm nêu ra tại các kỳ Đại hội trước; đồng thời bổ sung, phát triển để phù hợp với Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước giai đoạn 2021-2030. So với Đại hội XII, Đảng ta đã xác định chuyển từ trạng thái “từng bước hiện đại, ưu tiên hiện đại hóa một số lực lượng” sang “từng bước hiện đại, một số lực lượng tiến thẳng lên hiện đại” và “phấn đấu đến năm 2030, xây dựng lực lượng Công an nhân dân hiện đại”. Và ngày 16-3-2022, Nghị quyết số 12-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Xây dựng lực lượng Công an nhân dân thực sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới” được ban hành.
Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Chí Bảo - Chuyên gia cao cấp, nguyên Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương khi trao đổi với phóng viên An ninh Thủ đô đã khẳng định: “Nghị quyết số 12-NQ/TW rất quan trọng bởi nó không chỉ đưa ra một nhận thức mới, một giá trị lý luận mới về trọng trách, vị trí, vai trò của lực lượng Công an nhân dân, mà còn khiến chúng ta nhận thức rõ trong điều kiện, bối cảnh hiện nay lý do cần phải “xây dựng lực lượng Công an nhân dân thực sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới”.
Công an nhân dân làm nòng cốt trong việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, đảm bảo trật tự an toàn xã hội - Ảnh: Nguyễn Quốc Hùng.
Tinh gọn bộ máy Công an nhân dân - cuộc cách mạng về tổ chức
Trong vấn đề xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng, thực sự trong sạch, vững mạnh, đặc biệt đề cao “xây dựng con người” theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng như đã phân tích, làm rõ trong kỳ 1 và 2 của loạt bài viết này, thì xây dựng lực lượng Công an nhân dân chính quy là góp phần tăng cường tính tập trung, thống nhất, chuyên sâu, cơ động, linh hoạt về tổ chức, hành động, nhằm bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả, “đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới” theo đúng mục đích và yêu cầu của Nghị quyết số 12-NQ/TW.
Mục tiêu xây dựng Công an nhân dân chính quy càng có ý nghĩa trong bối cảnh lần đầu tiên trong lịch sử lực lượng Công an nhân dân, Công an xã được bố trí hoàn toàn là lực lượng Công an chính quy, lực lượng vũ trang. Chính quy hóa lực lượng Công an xã là một điểm mới, có tính đột phá trong bố trí lực lượng Công an theo hướng bám cơ sở, là điều kiện thuận lợi để lực lượng Công an nhân dân làm tốt hơn nữa chức năng tham mưu với cấp ủy, chính quyền địa phương trong công tác đảm bảo an ninh, trật tự ngay từ địa bàn cơ sở.
Xây dựng lực lượng Công an nhân dân chính quy là một quá trình, đòi hỏi phải được tiến hành đồng bộ các nội dung, biện pháp. Trong đó, vấn đề cơ bản nhất, có tác động mạnh mẽ đến toàn bộ quá trình cũng như kết quả là xây dựng tổ chức bộ máy tinh gọn, thống nhất từ Trung ương xuống địa phương, hoạt động theo quy định, quy chế, quy trình, nguyên tắc, chuẩn mực; có sự phân công, phân cấp rõ ràng, rành mạch về chức năng, nhiệm vụ của từng cấp, từng lực lượng, không chia cắt về địa bàn, lãnh thổ, bảo đảm nguyên tắc “một việc chỉ một đơn vị chủ trì thực hiện”.
Trong đó, chức năng các đơn vị ở Bộ tập trung vào công tác nghiên cứu, tham mưu, hoạch định chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật; chỉ đạo, hướng dẫn, thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quản lý Nhà nước về an ninh, trật tự; tổ chức thực hiện các nhiệm vụ lớn, phức tạp liên quan đến nhiều địa phương. Chức năng của Công an cấp tỉnh là thực hiện công tác tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương; thực thi, chịu trách nhiệm chính về nắm tình hình, quản lý Nhà nước về phòng ngừa, đấu tranh với các loại tội phạm, bảo đảm an ninh, trật tự tại địa phương.
Công an cấp huyện có chức năng trực tiếp trực tiếp phòng ngừa, đấu tranh với các loại tội phạm, vi phạm pháp luật; tiến hành công tác nghiệp vụ cơ bản của ngành; nắm tình hình, giải quyết cơ bản các vụ việc xảy ra; xây dựng phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”; trực tiếp giải quyết các yêu cầu của nhân dân về an ninh, trật tự theo quy định. Công an cấp xã gần dân, sát dân nhất, thực hiện nhiệm vụ nắm tình hình, tiếp nhận, giải quyết ban đầu, tại chỗ các vấn đề an ninh, trật tự tại cơ sở; trực tiếp tham mưu cho cấp ủy, chính quyền cơ sở phát động phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”; hướng dẫn các tổ chức quần chúng trong bảo đảm an ninh, trật tự.
Trong suốt quá trình lịch sử, tổ chức lực lượng Công an nhân dân không ngừng được hoàn thiện theo hướng chính quy hóa. Mốc son nổi bật là nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng, lực lượng Công an nhân dân đã triển khai nhiều giải pháp mang tính đột phá trong xây dựng lực lượng chính quy. Quán triệt và cụ thể hóa Nghị quyết số 18-NQ/TW tại Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, ngày 25-10-2017 về “Một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”, Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ Công an đã chủ động xây dựng và tham mưu với Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 15-3-2018 về “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.
Cùng với đó, đã xây dựng Đề án “Một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” (Đề án 106). Từ năm 2018 đến năm 2021, sau đúng 3 năm, toàn lực lượng Công an nhân dân đã và không ngừng triển khai quyết liệt Nghị quyết số 22-NQ/TW; đồng thời triển khai thành công Đề án 106 khi sắp xếp lại tổ chức bộ máy Công an nhân dân tinh gọn, giảm đầu mối, giảm tầng nấc, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Tinh gọn bộ máy Công an nhân dân theo phương châm “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở” là một “cuộc cách mạng về tổ chức”. Song hành với đó, lực lượng Công an nhân dân thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị về xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy. 63/63 công an địa phương đã hoàn thành việc bố trí mỗi xã có ít nhất 5 cán bộ Công an chính quy đảm nhiệm các chức danh Công an xã. Theo Cục nghiệp vụ Bộ Công an, tính đến thời điểm này, đã có hơn 60.000 cán bộ, chiến sĩ về nhận nhiệm vụ tại các xã ở 63 tỉnh, thành phố trên toàn quốc...
Trung tướng, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Anh, nguyên Cục trưởng Cục Pháp chế và Cải cách hành chính, tư pháp (Bộ Công an), thành viên Ban Nghiên cứu chuyên đề giúp việc Bộ trưởng Bộ Công an, khi trao đổi với phóng viên An ninh Thủ đô đã đưa ra nhìn nhận: “Nhìn lại những vấn đề cơ bản, quan trọng, bao quát chung của Nghị quyết số 18-NQ/TW và Nghị quyết 22-NQ/TW của Bộ Chính trị để thấy rằng, lực lượng Công an nhân dân hết sức vinh dự và tự hào khi luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo, cả những mong muốn, kỳ vọng từ Bộ Chính trị, Trung ương Đảng. Tiếp đến, Đề án 106 đã được Đảng ủy Công an Trung ương chỉ đạo rất chặt chẽ nhằm xây dựng, tổng kết một cách cơ bản công tác của ngành Công an trong thời gian qua. Đề án sau khi trình đã được Bộ Chính trị đánh giá cao nỗ lực của Đảng ủy Công an Trung ương - một trong những Đảng ủy đi đầu trong việc nghiên cứu, sắp xếp lại tổ chức, bộ máy của mình. Mấu chốt ở đây là, dù tổ chức bộ máy tinh gọn thế nào, vẫn phải đảm bảo được yêu cầu “Công an nhân dân làm nòng cốt” trong việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, đảm bảo trật tự an toàn xã hội.
Đồng thời, để hoàn thiện cơ sở pháp lý, Bộ Công an đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 42/2021/NĐ-CP, ngày 31-3-2021 quy định việc xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy. Trong đó, xác định rõ lộ trình và hoàn thành xuất sắc việc tổ chức Công an xã, thị trấn chính quy ở các xã, thị trấn trọng điểm trước ngày 30-6-2021; các xã, thị trấn còn lại trong toàn quốc hoàn thành trước ngày 30-6-2022. Tính đến nay, việc tăng cường lực lượng cho cơ sở, trong đó Công an cấp xã được bố trí lực lượng chính quy, đã làm cho hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý Nhà nước về an ninh, trật tự, phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật ở cơ sở được tốt hơn.
Minh chứng rõ ràng nhất là những con số chuyển biến cụ thể: năm 2018, tội phạm về trật tự xã hội giảm 0,61% so với năm 2017; năm 2019, giảm 7,39% so với năm 2018; năm 2020, giảm 6,8% so với năm 2019… Đặc biệt, số tin báo, tố giác về tội phạm do lực lượng Công an xã, thị trấn chính quy tiếp nhận tăng hơn so với lực lượng Công an xã trước đây; số vụ, việc liên quan đến an ninh, trật tự tiếp nhận chiếm tỷ lệ ở mức rất cao gần 97%, qua đó tình hình an ninh, trật tự ở cơ sở chuyển biến tích cực, mang lại cuộc sống bình yên hơn cho nhân dân, góp phần chung vào phát triển kinh tế - xã hội ở địa bàn cơ sở. Theo thời gian, vai trò, uy tín của lực lượng được nâng cao, góp phần củng cố, phát huy, xây dựng truyền thống tốt đẹp của lực lượng Công an nhân dân.
Trong suốt quá trình lịch sử, tổ chức lực lượng Công an nhân dân không ngừng được hoàn thiện theo hướng chính quy hóa - Ảnh: Lê Đức Hiền.
Chất lượng tổng hợp, toàn diện của lực lượng Công an nhân dân
Đó là tính tinh nhuệ của lực lượng Công an nhân dân, tạo nên sức mạnh và hiệu quả trong chiến đấu, công tác, bảo đảm khả năng đấu tranh chống các thế lực thù địch và các loại tội phạm một cách hiệu quả, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự trong mọi điều kiện, hoàn cảnh. Chất lượng là nhân tố quyết định sức mạnh, sức chiến đấu của một tập thể vũ trang. Một tổ chức vũ trang mạnh không nhất thiết đòi hỏi phải có số lượng đông, đôi khi chỉ cần một lực lượng nhỏ nhưng tinh nhuệ, có thể đánh thắng kẻ địch với lực lượng đông hơn nhiều. Tính tinh nhuệ của đội ngũ cán bộ, chiến sĩ thể hiện qua trình độ, tri thức toàn diện và chuyên sâu trong lĩnh vực, công tác được phụ trách; có năng khiếu và nghề nghiệp; nắm vững pháp luật, tinh thông nghiệp vụ, sử dụng thành thạo các biện pháp công tác và các phương tiện được trang bị…
Xây dựng lực lượng Công an nhân dân tinh nhuệ là tập trung xây dựng những binh chủng chiến đấu đặc thù, những lực lượng chiến đấu mũi nhọn đủ khả năng trấn áp tội phạm, luôn giành thế chủ động trong công tác phòng ngừa, đấu tranh với các thế lực thù địch và các loại tội phạm nguy hiểm cũng như các mặt công tác khác của lực lượng. Đối với mỗi cán bộ Công an, giáo dục, rèn luyện để nâng cao đạo đức cách mạng, bản lĩnh, sắc bén về chính trị, luyện tâm sáng, rèn đức trong, nâng cao cảnh giác cách mạng, hun đúc tinh thần đấu tranh không khoan nhượng với các thế lực thù địch và các loại tội phạm; nâng cao khả năng thích ứng với sự thay đổi của tình hình và yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra; nâng cao khả năng ứng dụng có hiệu quả các thành tựu khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn, khoa học - công nghệ vào phục vụ công tác, chiến đấu và xây dựng lực lượng Công an nhân dân.
Xây dựng lực lượng Công an nhân dân tinh nhuệ là tập trung xây dựng những binh chủng chiến đấu đặc thù, những lực lượng chiến đấu mũi nhọn đủ khả năng trấn áp tội phạm - Ảnh: Nguyễn Phú Khánh.
Chưa dừng lại tại đó, sự tinh nhuệ của lực lượng Công an nhân dân phải gắn liền với quá trình đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ về mọi mặt để bảo đảm phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ ở từng cấp Công an. Trong đó chú trọng đến tinh thần tự học, tự nâng cao trình độ theo Nghị quyết của Đảng về “chuyển dần mô hình giáo dục hiện nay sang mô hình giáo dục mở - mô hình xã hội học tập”. Khoa học và nghiệp vụ Công an có tính liên ngành, đòi hỏi cán bộ Công an phải chủ động tìm hiểu và không ngừng tích lũy tri thức thuộc các ngành khoa học và lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội khác nhau (7).
Song hành với việc chính quy hóa lực lượng, tính tinh nhuệ của đội ngũ cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân không ngừng được nâng cao. Đây cũng là cơ sở quan trọng để cơ cấu lại đội ngũ cán bộ theo hướng tăng cường chất lượng, chuẩn hóa chức danh và xây dựng đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực; tạo điều kiện tốt hơn để tập trung đầu tư, hiện đại hóa phương tiện phục vụ công tác và chiến đấu, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự trong tình hình mới.
Thành tích nổi bật trong công tác bảo đảm an ninh, trật tự là minh chứng rõ nét nhất cho tính tinh nhuệ của lực lượng Công an nhân dân. Tổng kết các mặt công tác Công an nhiệm kỳ 2015-2020, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đánh giá cao những thành tích của Đảng bộ Công an Trung ương và toàn thể ngành Công an, hoạt động với nhiều điểm đổi mới, thành quả rõ rệt được nhân dân tin cậy, để lại nhiều dấu ấn tốt đẹp. Lực lượng Công an nhân dân góp phần giữ vững ổn định chính trị, tạo môi trường hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, hoạt động đối ngoại của Đảng, ngoại giao của Nhà nước (8).
(1) Phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 12-NQ/TW, ngày 17-6-2022.
(2) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, t.43, tr.156.
(3) Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2014, tr.31-32.
(4) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.82.
(5) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016, tr.149.
(6) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.I, tr.157-158.
(7) Đại tướng, GS.TS Tô Lâm: Những điểm mới về an ninh quốc gia trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, tr.149.
(8) Phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Lễ công bố Quyết định của Bộ Chính trị chỉ định Đảng ủy Công an Trung ương nhiệm kỳ 2020-2025 và Hội nghị Đảng ủy Công an Trung ương lần thứ nhất, ngày 4-6-2021.
Phải làm sao để mỗi “carrés” trong trường Công an nhân dân đều mang ý nghĩa giáo dục
Sau gần 75 năm kể từ khi được Bác Hồ huấn thị, phong trào “Công an nhân dân học tập, thực hiện Sáu điều Bác Hồ dạy” đã phát triển sâu rộng, xuyên suốt trong lực lượng, mang lại hiệu quả thiết thực. Những điều Bác căn dặn cũng chính là nội dung trọng tâm của công tác giáo dục đạo đức, tư tưởng, chính trị, lối sống…; có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với việc phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện của mỗi cán bộ, chiến sĩ Công an, góp phần xây dựng mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Công an với nhân dân. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Phúc - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng đã có cuộc trao đổi với An ninh Thủ đô xung quanh vấn đề này.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Phúc - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng.
Giáo dục để cán bộ, chiến sĩ luôn tự hào về sứ mệnh của mình
- Phóng viên: Thưa Phó Giáo sư, việc giáo dục cán bộ, chiến sĩ về đạo đức, tư tưởng, chính trị, tư cách, tri thức, lối sống mang ý nghĩa quan trọng thế nào trong việc xây dựng lực lượng Công an nhân dân thực sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới?
- Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Phúc - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng: Trong Nghị quyết Đại hội XIII và ngay cả trong Hiến pháp cũng nói rõ là chúng ta xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Tuy nhiên, Nghị quyết số 12-NQ/TW ngày 16-3-2022 của Bộ Chính trị thì thay cụm từ “xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng…” bằng cụm từ “xây dựng lực lượng Công an nhân dân thực sự trong sạch, vững mạnh…”, nhưng như thế không có nghĩa là chúng ta bỏ đi khái niệm “cách mạng”.
Khi tôi còn phục vụ trong lực lượng Công an nhân dân, cố Bộ trưởng Bộ Công an Trần Quốc Hoàn đã thường xuyên nhắc đến cụm từ “thực sự trong sạch”. Do đó, tại Học viện An ninh nhân dân, chúng tôi cũng đưa vấn đề làm sao để xây dựng lực lượng thực sự trong sạch, vững mạnh ra nói chuyện với sinh viên. Thậm chí trong nhiều bài phát biểu hồi đó, cố Tổng Bí thư Lê Duẩn cũng luôn nói là “lực lượng Công an nhân dân phải thực sự trong sạch, vững mạnh…”. Đối với ngành Công an, khái niệm “thực sự trong sạch” nằm trong nội hàm của khái niệm “cách mạng”. Vậy ta hiểu thế nào là “trong sạch”, thế nào là “vững mạnh”?
Theo tôi, khi nói về “chính quy, tinh nhuệ, hiện đại” thì đó chính là “vững mạnh”. Công an là lực lượng vũ trang, có chức năng, nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ Đảng, Nhà nước, chế độ, bảo vệ cuộc sống của nhân dân. Khi đã là lực lượng vũ trang thì sẽ có những yêu cầu riêng về xây dựng lực lượng vũ trang, từ đó mới có cụm từ “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”. Phải nhận thức rõ chức năng, nhiệm vụ của Công an nhân dân hiện nay, từ đó mới đi đến yêu cầu trong sạch, vững mạnh. Có như thế người chiến sĩ Công an nhân dân mới nhận thức được mình là ai, tổ chức của mình có chức năng, nhiệm vụ thế nào.
Lực lượng Công an nhân dân khi tuyển dụng cán bộ, chiến sĩ phải đảm bảo hết sức chặt chẽ về tiêu chuẩn chính trị - Ảnh: Đoàn Anh Huy
Vấn đề trong sạch đầu tiên phải nằm ở công tác tuyển dụng con người. Lực lượng Công an nhân dân khi tuyển dụng cán bộ, chiến sĩ phải đảm bảo hết sức chặt chẽ về tiêu chuẩn chính trị. Tuyệt đối không đưa vào lực lượng những người không đủ tiêu chuẩn, không đủ tin cậy về chính trị. Đây là vấn đề cực kỳ quan trọng bởi chỉ cần chủ quan là sẽ để lọt vào trong đội ngũ những người không đủ tin cậy, rồi dẫn đến những tiêu cực không đáng có. Đặc biệt, nếu những người này nắm giữ cương vị lãnh đạo sẽ rất nguy hiểm, lực lượng khó mà trong sạch được. Trong cơ chế thị trường hiện nay, các cám dỗ vật chất rất nhiều, nếu không tuyển chọn được người tốt, có phẩm chất chính trị, có đạo đức, có lý tưởng, quan điểm rõ ràng phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội thì cũng không trung thành được.
Tiếp đến, khi đã tuyển chọn được người vào đội ngũ rồi thì lực lượng Công an nhân dân phải hết sức coi trọng việc giáo dục, đào tạo. Mà giáo dục và đào tạo ở đây chính là lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lê nin và Tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước. Ở các trường Công an, công tác này phải rất nghiêm chuẩn, chiến sĩ Công an phải hiểu Đảng thật sâu sắc, hiểu lý tưởng của Đảng là gì, mục tiêu đấu tranh của Đảng như thế nào, yêu cầu phẩm chất đạo đức và tư tưởng chính trị của đảng viên là ra sao, hiểu từ lý luận tới đường lối thì mới bảo vệ được Đảng. Theo tôi, khâu giáo dục và đào tạo trong lực lượng là hết sức quan trọng, ta phải quan tâm từ trong nhà trường, khi ra công tác tại đơn vị cũng phải được giáo dục, bồi dưỡng thường xuyên về lý luận, thái độ chính trị, đạo đức, lối sống. Tất nhiên, chúng ta cũng cần đào tạo về tri thức, nhưng trước hết vẫn phải chú trọng về tri thức chính trị - xã hội.
Thêm nữa, phải bảo vệ chính trị nội bộ trong lực lượng thật tốt, nhất là các đồng chí cán bộ cấp lãnh đạo, chỉ huy. Nếu lơ là công tác này sẽ dẫn đến những hậu quả rất đau xót. Sai phạm nhỏ mà cứ lỏng lẻo, không ai quản lý, nhắc nhở, không sâu sát, chấn chỉnh sẽ dẫn đến mất cán bộ. Việc này gần đây lực lượng Công an nhân dân cũng đã có một số bài học xương máu rồi, đã có nhiều tướng lĩnh, lãnh đạo cấp cao trong lực lượng đã bị xử lý kỷ luật.
Bên cạnh việc giáo dục tri thức, các trường Công an nhân dân đặc biệt coi trọng việc giáo dục CBCS về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống Ảnh: Đinh tuấn anh.
Cấp lãnh đạo, chỉ huy đã vậy thì cấp dưới, cấp cơ sở cũng thế. Bởi vì công an phải thường xuyên tiếp xúc với mặt trái nên rất dễ bi lôi kéo, dụ dỗ dẫn đến tha hóa. Bảo vệ chính trị nội bộ bao gồm cả công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ. Chính Bác Hồ cũng đã nói rất kỹ về tư cách của người công an cách mạng trong lá thư gửi đồng chí Hoàng Mai - Giám đốc Công an khu XII vào năm 1948 (sau này là Giám đốc trường Công an Trung ương) mà sau này chúng ta gọi là Sáu điều Bác Hồ dạy Công an nhân dân. Chính những điều đó đã hàm ý bao quát tất cả. Bác căn dặn: “Đối với tự mình phải cần, kiệm, liêm, chính…”.
Tại sao Bác lại dặn điều đó đầu tiên? Bởi Bác biết đó là việc rất khó, trước những cám dỗ vật chất con người rất khó giữ mình. Khi ta hiểu được những cái khó ấy thì cần chú trọng vào công tác bảo vệ chính trị nội bộ cho thật tốt. Phải biết thanh tra, kiểm tra nội bộ lực lượng mình. Với những sai phạm nhỏ thì ban đầu cần nhắc nhở, “tuýt còi” ngay. Người nào chẳng may có thiếu sót, có làm sai thì sẽ dừng lại được ngay, không lún sâu vào sai phạm. Còn không nhắc nhở thì đôi khi chính người sai cũng không biết mình sai, lần sau lại mắc những cái sai lớn hơn. Đó cũng chính là thứ bây giờ chúng ta quen gọi là “kiểm soát quyền lực”. “Kiểm soát quyền lực” phải được bắt đầu từ công tác bảo vệ nội bộ, quản lý cán bộ, chiến sĩ.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Phúc - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng (bên trái)
trao đổi với phóng viên An ninh Thủ đô - Ảnh: Nguyễn Tuấn Dũng.
Cuối cùng, mỗi cán bộ, chiến sĩ phải tự tu dưỡng rèn luyện, phải ý thức được trách nhiệm của mình để không bị tha hóa. Tuy nhiên chúng ta cũng cần phải xử lý đúng đắn giữa lợi ích cá nhân và trách nhiệm xã hội. Cán bộ, chiến sĩ Công an có trách nhiệm xã hội rất lớn, nhưng là một công chức trong bộ máy thì họ cũng phải được thụ hưởng, phải có sự đảm bảo lợi ích vật chất, khi đó tiêu cực sẽ giảm đi. Cán bộ, chiến sĩ sẽ bớt đi những xoay xở, bon chen, toan tính vụ lợi… Cho nên phải có sự hài hòa trong mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân và trách nhiệm xã hội. Trách nhiệm xã hội ở đây bao quát nhiều vấn đề, từ trách nhiệm chính trị, trách nhiệm trước dân, trước ngành, cho tới trước Đảng. Bên cạnh đó cũng cần khơi dậy niềm tự hào của mỗi cán bộ, chiến sĩ, tự hào vì được đứng trong hàng ngũ Công an nhân dân.
Tôi nhớ mãi đồng chí Hoàng Mai khi về làm Giám đốc trường Công an Trung ương luôn nhắc nhở: “Phải làm sao để mỗi “carrés” (mét vuông - tiếng Pháp) trong trường Công an nhân dân đều mang ý nghĩa giáo dục”. Giáo dục ở đây có nghĩa là giáo dục đạo đức, chính trị, tư tưởng, tư cách, phẩm chất, tri thức, lối sống. Nói như vậy để thấy, việc giáo dục cán bộ, chiến sĩ rèn luyện, tự tu dưỡng theo đúng phẩm chất của người Công an và phải luôn cảm thấy tự hào. Tự hào vì mình là người chiến sĩ bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, nhân dân, giữ gìn an ninh quốc gia, chứ không phải tự hào về quyền thế, quyền lực vì như thế sẽ thành “kiêu binh”. Tự hào về điều mà mình làm, trách nhiệm xã hội mà mình gắn trọng trách thì dứt khoát lực lượng Công an nhân dân sẽ trong sạch. Và đã trong sạch rồi thì đương nhiên sẽ vững mạnh.
Chấn hưng đạo đức để trở thành một dân tộc văn minh
- Phó Giáo sư vừa nhắc đến những bài học xương máu về công tác quản lý cán bộ của lực lượng Công an nhân dân, thậm chí chúng ta biết ngay cả ở Trung ương cũng có một số đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng bị xử lý tại Đại hội XIII vừa qua. Vậy theo Phó Giáo sư, nguyên nhân này là do đâu trong khi họ hàng ngày vẫn được Đảng giáo dục? Chúng ta cần giải pháp gì để làm giảm bớt, tiến tới đẩy lùi, ngăn chặn tình trạng trên, bởi chắc chắn không thể cứ nói làm trong sạch là trong sạch được ngay, cái gì cũng cần quá trình trong khi sự tác động của xã hội hàng ngày, hàng giờ là rất lớn?
- Đây là một câu hỏi rất thực tiễn. Cần phải có một cách nhìn khách quan, tỉnh táo, không duy ý chí để tránh hai khuynh hướng. Một là giản đơn, nhìn thấy sự việc sẽ tốt đẹp ngay. Hai là ngược lại, quá bi quan, tiêu cực, tuyệt vọng, bế tắc. Cả hai điều này đều dẫn đến sai lầm. Quan điểm của Đảng là, khuyết điểm có cả mặt khách quan và chủ quan, nhưng nguyên nhân chủ quan bao giờ cũng là chủ yếu. Đó là sự đánh giá rất nghiêm khắc của Đảng, là một thái độ đạo đức, khoa học, nhìn thẳng vào sự thật, nó rõ sự thật, đánh giá đúng sự thật.
Những trường hợp xảy ra trong lực lượng Công an nhân dân thời gian vừa qua là những tổn thất lớn. Không ít các tướng lĩnh đã từng có công lao, có thành tích, thậm chí có đồng chí đã từng được phong Anh hùng, vậy mà cuối cùng lại đánh mất chính mình, để lại một bức tranh tối màu cho lực lượng. Nó tai hại ở chỗ làm giảm sút nhiệt tình, ý chí, niềm tin của cán bộ trẻ, họ nhìn vào đó và họ sẽ nghĩ gì? Đây là tai hại rất lớn không thể đo đếm được như những mất mát về vật chất. Vậy nguyên nhân của sự suy thoái, hư hỏng, mất mát cán bộ là từ đâu? Tôi cho rằng có nhiều nguyên nhân.
Đầu tiên, chúng ta không phủ nhận những mặt trái của kinh tế thị trường ngày một gay gắt. Công an cũng là con người, nếu không đủ tỉnh táo, bình tĩnh để vượt qua cám dỗ thì sẽ mắc bẫy. Hội nhập cũng vậy, khi mở cửa hội nhập thì mặt tích cực sẽ đến nhưng mặt xấu cũng sẽ vào. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là một cuộc cách mạng lớn, chuyển đổi xã hội số là một bước ngoặt lớn và tất yếu chúng ta phải theo, nhưng nó cũng “đẻ” ra rất nhiều hệ lụy.
Để không rơi vào khuynh hướng là nô lệ của kỹ thuật, công nghệ, chạy theo kỹ thuật, công nghệ mà đánh mất vai trò con người, Đảng đã nói trong Nghị quyết là: “Con người là nhân tố quan trọng nhất, quyết định nhất”. Do đó, con người mà không tốt, không lành mạnh, không xây dựng đội ngũ cho thật tốt, đủ cả đức và tài, thì càng kỹ thuật công nghệ bao nhiêu, con người càng cảm thấy chấp chới bấy nhiêu. Đó là những nguyên nhân từ kinh tế thị trường, nguyên nhân từ mặt trái của kỹ thuật, công nghệ.
Tiếp theo, một nguyên nhân nữa là từ tình hình thế giới, thời cuộc cũng có đột biến bất ngờ mà nhiều thứ ta không lường hết được. Nhưng những nguyên nhân khách quan đó không làm mờ đi, không làm ta chạy trốn những nguyên nhân chủ quan thuộc về trách nhiệm của mình. Chúng ta có khiếm khuyết từ trong cơ chế, chính sách, lãnh đạo và quản lý chưa đầy đủ, chưa đồng bộ. Chính sách lạc hậu thì không theo kịp cuộc sống, ví dụ như chính sách tiền lương không thay đổi kịp thì cũng không đảm bảo cuộc sống cho mọi người, nhất là cán bộ, chiến sĩ họ sẽ sống như thế nào? Mà đã sống không đầy đủ ở mức tối thiểu thì thường sẽ làm bậy, đó như một phản ứng sinh học tức thời. Khi người ta sống được bằng lương thì sẽ tận tụy với công việc, không bén mảng tới tham nhũng, ham muốn tầm thường nhỏ hẹp mà đánh mất nhân cách của mình.
Tất nhiên Đảng ta rất muốn cải cách tiền lương, thậm chí còn muốn làm một cuộc cách mạng cải cách về tiền lương, nhưng hiện chưa làm được vì đại dịch Covid-19 đã gây nên những tổn hại kinh tế vô cùng nặng nề mà đến bây giờ mới bắt đầu hồi phục. Vậy thì phải chấp nhận thực tế đó để khi có điều kiện thì sẽ thực hiện ngay. Đây là một ví dụ tình huống, chính vì chính sách tiền lương lạc hậu như vậy cũng là một nguyên nhân khiến cán bộ hư hỏng.
Mà đây là lỗi của chính sách trước hết rồi mới đến lỗi của con người không có rèn luyện, tu dưỡng. Đó là chưa kể sự lạc hậu của chính sách tiền lương đang dẫn đến sự cạnh tranh gay gắt giữa khu vực công và khu vực tư nhân. Bác sĩ, giáo viên, công chức bỏ việc Nhà nước chạy sang khu vực tư nhân vì ở đó họ được đáp ứng tốt hơn về lợi ích. Rõ ràng ở đây là lỗi của chính sách, là lỗi thuộc về sự lãnh đạo chủ quan của Nhà nước. Nhưng nguyên nhân sâu xa và cần phải bàn kỹ hơn, đó là sự yếu kém về đạo đức, bởi luật pháp có chi tiết đến đâu chăng nữa cũng không thể giải quyết được mọi nhu cầu xã hội. Cho nên, tại sao Bác Hồ chủ trương là “pháp trị phải đi liền với đức trị”.
Dùng sức mạnh luật pháp chưa đủ mà còn phải dùng sức mạnh của đạo đức. Đảng ta đã nói là giáo dục đạo đức bây giờ phải đặc biệt nhấn mạnh giáo dục lương tâm, giáo dục danh dự, giáo dục liêm sỉ. Con người phải biết xấu hổ khi làm điều xấu, điều ác. 19 điều đảng viên không được làm chính là chế tài để cán bộ không lợi dụng chức vụ quyền hạn làm những điều sai trái vì lợi ích bản thân và gia đình, vì cục bộ mà ảnh hưởng chung cho xã hội. Đó cũng là chế tài để buộc đảng viên phải rèn luyện đạo đức.
Vì thế, theo tôi, nguyên nhân đạo đức là nguyên nhân nhức nhối nhất. Đảng đã nói rõ là tình trạng xuống cấp về đạo đức vẫn còn rất nghiêm trọng và phải tìm cho được những biện pháp, giải pháp đột phá để ngăn chặn tình trạng xuống cấp về đạo đức trong Đảng. Hãy mở văn kiện Đại hội XIII ra sẽ thấy, đây vừa là trách nhiệm của các tổ chức Đảng, của các cơ quan Nhà nước trong việc chưa chú trọng đúng mức đến giáo dục đạo đức cho cán bộ, đảng viên. Còn bản thân cán bộ, đảng viên cũng chưa tự thấy được việc phải rèn luyện đạo đức của mình, chưa thấy hết được việc dùng sức mạnh đạo đức để ngăn chặn, đầy lùi cái xấu, cái ác, để tự tạo cho mình một hàng rào bảo vệ.
Bác Hồ nói: “Cách mạng phải biết lấy sức mạnh từ trong lòng dân”, còn V.L. Lênin căn dặn: “Cách mạng phải có sức mạnh tự bảo vệ mình”, đó đều là đạo đức cả. Ở đây có một vấn đề nguy hiểm là những người yếu kém về đạo đức không hoàn toàn là những người thất học, họ cũng có trình độ cao. Hãy nhìn tất cả những vụ kỷ luật vừa qua, có ai kém về học vấn đâu. Vậy thì vấn đề là nói đi đôi với làm, học đi đôi với hành, nhận thức nhất quán với hành động như Bác Hồ đã từng kiên trì thực hiện bấy lâu nay. Thực tế là điều này chúng ta còn xem nhẹ hoặc chưa làm đúng mức, đúng tầm. Vậy thì bây giờ phải sửa, sửa từ đạo đức xã hội sẽ góp phần làm giảm, đẩy lùi, ngăn chặn được những hiện tượng nhức nhối hiện nay đang diễn ra trong xã hội. Tuy nhiên, đừng mong sẽ giải quyết được ngay, đây là công việc gian truân.
Nếu đơn giản tưởng là giải quyết được ngay thì vô tình ta sẽ mắc vào căn bệnh chủ quan, duy ý chí. Chúng ta phải tỉnh táo, bình tĩnh, nỗ lực từng người gắn với nỗ lực của tập thể và xã hội. Phải tạo nên dư luận tốt đẹp trong xã hội để cùng lên án cái xấu, cái ác. Dư luận của chúng ta chưa đủ mạnh để lên án cái xấu, cái ác, thậm chí còn đồng lõa hoặc dửng dưng với nó. Còn chế tài xử lý của Đảng và Nhà nước cũng chưa đủ mức nghiêm khắc để có thể răn đe. Đảng nói là răn đe, cảnh tỉnh, tự soi, tự sửa, thậm chí có cả thông điệp khuyên nhủ là đã trót nhúng chàm thì phải sửa, nếu không sẽ không nói được ai cả. Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng nói: “Nhiều tiền lắm của mà làm gì? Danh dự là điều thiêng liêng nhất. Mất danh dự là mất hết”. Cho nên, phải biết sống như thế nào, hành xử ra sao để xứng đáng với nhân cách. Đấy chính là điều cho ta thấy tầm quan trọng chiến lược mang tính thời sự, lâu dài là chấn chỉnh đạo đức, chấn hưng đạo đức trong Đảng và xã hội để dân tộc chúng ta là một dân tộc văn minh.
Lúc Đảng ta mới 30 tuổi, Bác cũng đã nói: “Đảng là đạo đức, là văn minh”, đến nay ta càng thấm thía. Bây giờ hãy chú trọng vào giải pháp mang tính thông điệp mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhiều lần nói trong tác phẩm gần đây của ông: “Phải chú trọng giáo dục đạo đức, giáo dục văn hóa, phải làm cho hình tượng văn hóa trong Đảng trở nên tốt đẹp, trong sáng, xứng đáng là tấm gương của xã hội”. Bác Hồ nói: “Một tấm gương sống còn giá trị hơn hàng trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Lãnh đạo phải gương mẫu, mà gương mẫu chính là trong sạch, đạo đức. Đó cũng là cách lãnh đạo tốt nhất vì hợp với lòng dân nhất, được dân tin tưởng nhất. Khi nhìn vào cán bộ, Đảng viên và thấy họ là những người trong sạch, liêm khiết, giản dị, hết lòng vì dân thì dân sẽ theo mà chẳng cần phải mệnh lệnh gì.
Còn nếu có chức vụ, quyền hạn mà sống xa hoa, vụ lợi, xa dân, thậm chí nhúng tay vào tham nhũng, tiếp tay cho tham nhũng thu lợi bất chính thì dân sẽ không tin nữa. Ngay như việc chống tham nhũng bây giờ, khi chúng ta phanh phui những vụ án lớn đã là một dũng khí, một bước tiến. Xử lý nghiêm khắc cán bộ của mình, những người từng là đồng chí, đồng đội của mình cũng là một bước tiến. Nhân dân đang chờ đợi Đảng và Nhà nước có quyết liệt trong việc thu hồi tài sản tham nhũng không, có thu hồi tài sản thất thoát để trả lại cho dân không? Trả lại không phải hiểu theo nghĩa mang tiền đến đưa cho từng người mà là đầu tư vào quỹ an sinh xã hội để lo cuộc sống cho dân.
Lũ lụt miền Trung đang thiệt hại như thế, Covid-19 hoành hành để lại hậu quả nặng nề như thế, bao nhiêu trẻ em mồ côi, bao nhiêu con người thất nghiệp, nghèo túng, phải dùng tiền của do tham nhũng, cướp đoạt ấy để đầu tư vào an sinh xã hội, lo cho dân. Đó là thực hiện những điều Bác nói từ xưa là: “Làm cho dân có ăn, làm cho dân có mặc, làm cho dân có chỗ ở, làm cho dân được học hành”. Đó là 4 điều phải làm ngay để cho dân tin vào Đảng, vào chế độ, và để cho dân cũng xứng đáng được hưởng những quyền của người làm chủ chân chính”. Tất cả những điều ấy càng cho thấy một nhận xét tổng quát là hơn lúc nào hết, đạo đức là vấn đề hàng đầu. Và nguyên nhân gây nên suy thoái, hư hỏng cũng phải nhìn từ góc độ đạo đức chứ đừng chỉ thấy lỗi của thể chế, của mặt trái kinh tế thị trường, của các vấn đề xã hội.
Con người không có đạo đức thì không còn liêm sỉ, tự trọng, và sẵn sàng đạp lên dư luận để làm điều xấu, điều ác một cách có tính toán chỉ vì lợi ích trước mắt. Nó còn dẫn đến một nguy cơ khác nữa là thói đạo đức giả, nói điều hay nhưng lại làm điều xấu, nói một đằng làm một nẻo, nói vì dân mà chỉ làm vì mình. Hãy nhìn vào tất cả những vụ kỷ luật cán bộ trong 5-10 năm trở lại đây, những người đó có học Bác Hồ không? Có đấy! Có khi họ còn chủ trì các buổi học tập làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ngay trong cơ quan ấy chứ! Nhưng cuối cùng thì chính họ lại không học được gì cả!
Đây chính là điều khiến ngành Tuyên giáo đứng trước những nghịch lý, những mâu thuẫn và khiến cho giải thích, thuyết phục được trong nhân dân không hề dễ. Vì vậy, tôi cho rằng vấn đề mấu chốt, nhức nhối nhất lúc này là đạo đức. Nếu như làm một cuộc chấn hưng đạo đức, làm trong sạch Đảng, trong sạch tổ chức Nhà nước, trong sạch các cơ quan chuyên chính trong đó có Công an nhân dân, thì xã hội chúng ta sẽ phát triển rất tốt.
- Cảm ơn Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Phúc về cuộc trò chuyện này!
(Còn nữa)
Nguồn: Báo An ninh thủ đô