Qua gần 6 năm tổ chức triển khai thực hiện Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2017 (được bổ sung, sửa đổi năm 2019) đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng trong bảo vệ an ninh quốc gia, đảm bảo trật tự, an toàn xã hội, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. các bộ, ngành, ủy ban nhân dân và Công an các đơn vị, địa phương đã tổ chức triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả, góp phần quan trọng trong bảo vệ an ninh quốc gia, đảm bảo trật tự, an toàn xã hội, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trong đó đã vận động nhân dân giao nộp 99.689 khẩu súng các loại và nhiều bom, mìn, lựu đạn, thuốc nổ, vũ khí, công cụ hỗ trợ khác; đã phát hiện, xử lý 34.109 vụ, bắt giữ 56.027 đối tượng vi phạm về vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ (VK, VLN, CCHT), thu 4.975 khẩu súng các loại. Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai, thực hiện Luật đã phát sinh một số bất cập, hạn chế, vướng mắc, đó là:

Về khái niệm VK, VLN, CCHT quy định tại Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2017 đã bộc lộ hạn chế, không đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước và đấu tranh phòng, chống tội phạm. Qua 05 năm triển khai, thực hiện, toàn quốc đã phát hiện 28.715 vụ, bắt giữ 48.987 đối tượng sử dụng trái phép VK, VLN, CCHT, các loại dao và phương tiện tương tự dao gây án, trong đó: Tội phạm sử dụng súng tự chế, vũ khí thô sơ, dao và phương tiện tương tự dao làm công cụ, phương tiện gây án chiếm tỷ lệ rất cao, phát hiện 27.161 vụ, bắt giữ 46.693 đối tượng (chiếm 94,5% tổng số vụ, 92,8% tổng số đối tượng). Như vậy, tội phạm sử dụng súng tự chế, vũ khí thô sơ, dao và phương tiện tương tự dao gây án đang diễn biến rất phức tạp. Tuy nhiên trong Luật Quản lý, sử dụng VK, VLN, CCHT không quy định dao là vũ khí, súng tự chế không nằm trong danh mục vũ khí quân dụng. Do đó, các đối tượng đã lợi dụng kẽ hở của pháp luật để chế tạo, tàng trữ, mua bán, vận chuyển, sử dụng trái phép các loại súng tự chế, dao và công cụ, phương tiện tương tự vũ khí thô sơ nếu không kịp thời ngăn chặn, xử lý nghiêm sẽ tiềm ẩn nguy cơ gây mất an ninh, trật tự, vì vậy, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung các quy định về khái niệm VK, VLN, CCHT để bảo đảm phù hợp với thực tiễn.

Để đáp ứng yêu cầu cải cách, đơn giản hoá thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người dân thì cần thiết phải cắt giảm các loại giấy tờ không cần thiết, sửa đổi một số thủ tục và giấy phép chưa phù hợp và thực hiện tiếp nhận hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính trên cổng dịch vụ công quốc gia và Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của các bộ, ngành.

Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2017 quy định nghiêm cấm việc trao đổi, tặng, cho, gửi, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ. Tuy nhiên, để tận dụng nguồn lực từ nước ngoài hỗ trợ Việt Nam trong nghiên cứu, sản xuất, trang bị, sử dụng vũ khí, công cụ hỗ trợ thì cần thiết phải bổ sung quy định cho phép cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp trong nước được tiếp nhận vũ khí, công cụ hỗ trợ do cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân nước ngoài cho, tặng, viện trợ.

Để thể chế hoá đầy đủ, kịp thời chủ trương, quan điểm của Đảng, tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ; bảo đảm phù hợp với chủ trương của Đảng, quy định của Nhà nước về cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người dân. "Đồng thời, giải quyết những tồn tại, khó khăn, vướng mắc, bất cập trong quá trình thực hiện Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2017 (được sửa đổi, bổ sung năm 2019), đáp ứng yêu công tác quản lý nhà nước và phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm, vi phạm pháp luật về vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ hiện nay và trong thời gian tới" thì cần thiết phải nghiên cứu xây dựng Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới phát biểu khai mạc phiên họp.

Dự án Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ được Quốc hội giao Bộ Công an chủ trì soạn thảo, dự kiến trình Quốc hội khóa XV năm 2024 gồm 8 chương, 74 điều, cụ thể:

Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc báo cáo tóm tắt tờ trình Dự án Luật Quản lý, sử dụng VK, VLN, CCHT (sửa đổi).

- Chương I gồm 17 điều (từ Điều 1 đến Điều 17), quy định về phạm vi điều chỉnh; đối tượng áp dụng; giải thích từ ngữ; nguyên tắc quản lý, sử dụng; các hành vi bị nghiêm cấm; trách nhiệm của người đứng đầu; điều kiện, trách nhiệm của người sử dụng; điều kiện, trách nhiệm của người quản lý; quản lý, bảo quản; thu hồi VK, VLN, CCHT; mang VK, CCHT ra, vào khỏi lãnh thổ nước Cộng hoà XHCN Việt Nam; quản lý, sử dụng VK, VLN, CCHT để triển lãm, trưng bày, chào hàng, giới thiệu sản phẩm hoặc làm đạo cụ trong hoạt động văn hoá, nghệ thuật; cho, tặng, viện trợ và giám định VK, CCHT.

- Chương II gồm 15 điều (từ Điều 18 đến Điều 32) quy định về nghiên tạo, sản xuất, sửa chữa, kinh doanh, xuất khẩu, nhập khẩu VK; đối tượng, thủ tục cấp giấy phép, loại VK trang bị; nguyên tắc và các trường hợp nổ súng quân dụng; thủ tục khai báo VK thô sơ.

- Chương III, Chương IV gồm 17 điều (từ Điều 33 đến Điều 49) quy định về nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu, nhập khẩu, vận chuyển, sử dụng vật liệu nổ quân dụng, vật liệu nổ công nghiệp và tiền chất thuốc nổ; dịch vụ nổ mìn và trách nhiệm của các tổ chức, doanh nghiệp trong lĩnh vực này.

- Chương V gồm 11 điều (từ Điều 50 đến Điều 60) quy định về nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu, nhập khẩu, sửa chữa công cụ hỗ trợ; đối tượng trang bị, vận chuyển, sử dụng và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp trong lĩnh vực này.

- Chương VI gồm 9 điều (từ Điều 61 đến Điều 69) quy định về tiếp nhận, gom, phân loại, bảo quản, thanh lý, tiêu huỷ.

- Chương VII, Chương VIII gồm 5 điều (từ Điều 70 đến Điều 74) quy định quản lý Nhà nước về VK.VLN, CCHT và điều khoản thi hành.

Việc tiến hành xây dựng sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ là rất cần thiết nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, hoàn thiện các quy định hiện hành, đáp ứng yêu cầu công tác quản lý Nhà nước về Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ trong tình hình mới.

Bài: Bùi Thuý Nga - Khoa QLHC về TTXH